سیل خوزستان و بی تدبیری مقامات ملی و استانی/ امکان جلوگیری از سیل وجود داشت

بهمن آرمان، اقتصاد دان در گفتگو با خبرنگار الف، در مورد فضای حاکم در خوزستان گفت: البته هرچند موضوع مسئله سیلاب اخیر و خسارت‌های سنگین آن بسیار مهم است ولی این مقوله را می‌بایست در چارچوب فضای حاکم براستان خوزستان دید، زمانی سهم استان خوزستان در تولید ناخالص داخلی کشور ۱۷ درصد بود که در حال حاضر به کمتر از ۱۱ درصد کاهش یافته است، عدم پیگیری استانداران استان خوزستان در مورد پیگیری سوژه‌های زیر بنایی استان همواره یکی از مشکلات اساسی استان خوزستان بوده است، شاید یادآوری این واقعیت تاریخی بی مورد نباشد که رضاشاه علی‌رغم تمامی قدرت و قلدری که داشت تا سال ۱۳۱۳ نمی‌توانست بدون نظر مقامات شرکت نفت ایران و انگلیس استاندار خوزستان را تعیین کند.

وی ادامه داد: در طول سالهای پس از انقلاب هم استانداران خوزستان جز در مقاطعی کوتاه افراد با لیاقت و توانمند نبوده‌اند در حالیکه برای استخراج نفت تالاب هویزه را خشک کردند که نصیب مردم خوزستان تنها ریزگردها شدند. در سه سال آینده وزارت نفت می‌خواهد هفتصد هزار بشکه از غرب کارون تولید نفت داشته باشد و به جای ایجاد ارزش افزوده و اشتغال با ساخت پالایشگاه خوزستان در منطقه آزاد اروند مخالفت کند.

این اقتصاد دان افزود: استاندار خوزستان و نمایندگان استان در مجلس نیز، باکی از این موضوع ندارند در حالیکه در سایر استان‌ها استانداران بسیار پیگیر این مسائل هستند و نمایندگان استان خوزستان هم که از چنین مسائلی سر در نمی‌آورند در الگوی کشت طرح مقام معظم رهبری اختصاص شصت هزار هکتار به کشت چغندر قند پاییزه اختصاص پیدا کرده و قرار است که پنج کارخانه قند در شمال خوزستان ساخته شود. وزیر صنعت و معدن و تجارت به جای اینکه ستادی برای این طرح بزرگ ملی در وزارتخانه تشکیل دهد انجام چنین پروژه سنگینی که می‌تواند هزاران شغل در منطقه ایجاد کند را به سازمان صنایع خوزستان واگذار کرده است یعنی سازمانی که نه دارای توان کارشناسی کافی است و نه درک عمیقی از مسئله دارد، نتیجه اینکه نه استاندار و نه نمایند گان مجلس خوزستان پیگیر این موضوع هستند.

آرمان در بخش دیگری از گفتگوی خود با الف، به علت‌های مهاجرت استان خوزستان اشاره کرد و گفت: به علت ساخته نشدن راه‌آهن اصفهان به اهواز که مطالعات آن بیش از انقلاب انجام شده بود، سنگ آهن مورد نیاز فولاد خوزستان با کامیون به این استان حمل می‌شود به هرحال هیچ کس در این استان فلک زده به فکر مردم نیست و نتیجه اینکه میل به مهاجرت از خوزستان شدیداً در حال افزایش است و مدیریت از هم پاشیده شهرداری اهواز پایتخت اقتصادی ایران را همچنان به صورت ویرانه ای نگاه داشته که مایه شرمساری مهمانان خارجی که برای فعالیت‌های اقتصادی به این استان مسافرت می‌کنند، است. از این دست مسائل دررابطه با این استان استراتژیک بسیار زیاد بوده و بسیار مهم است که نهادها و وزارت کشور در این موضوع بسیار مهم که می‌تواند پیامدهای ناگوار امنیتی به دنبال داشته باشد از خود حرکتی نشان دهند.

این اقتصاددان همچنین در مورد سیل اخیر خوزستان اظهار داشت: سیل استان خوزستان به علت قرارگرفتن چهار رودخانه اصلی و جریان داشتن بیش از یک سوم آب‌های جاری کشور در رودخانه‌های کارون، دز، کرخه و مارون است که در گذشته نیز امر رایجی بود که بیشترین و خسارت بارترین سیل در این استان در زمستان ۱۳۴۷ اتفاق افتاد.

به گزارش الف، وی تصریح کرد: سیل اخیری که در خوزستان آمد، خسارت‌های چندهزار میلیارد ریالی به دنبال داشت که امکان جلوگیری از آن بود. این سیل علیرغم بارندگی بسیار شدیدی که در حوزه‌های کارون و کرخه داشت اما هیچ اتفاقی در پایین دست آن سدها نیفتاد چراکه علاوه بر سد شهید عباسپور که بیش از انقلاب بر روی رودخانه کارون ساخته شد، ۴ سد دیگر به نام‌های مسجد سلیمان، کارون ۳ و کارون ۴ و سد بسیار بزرگ گودوند نیز بر روی این رودخانه ساخته شده است.

این کارشناس سدسازی ادامه داد: همچنین عده‌ای از کارشناسان بر این باور بودند که ساخت سد بر روی رودخانه کرخه که رودخانه وحشی نامیده می‌شود و دارای سیلاب‌های سنگینی است، نمی‌توانست ساخته شود ولی با اصرار رئیس‌جمهور دوره سازندگی هم از بعد نظامی بدین معنا که با توجه به خاطره جنگ تحمیلی و پیشروی ارتش عراق در شمال خوزستان و قرار گرفتن آن‌ها در نزیدک دزفول، با ساختن این سد عملاً امکان عبور نیروه‌های نظامی وجود ندارد و هم با کنترل سیلاب‌های ویرانگر بزرگ‌ترین سد مخزنی ایران و برق ابی ساخته شد.

آرمان افزود: در طول سیل فروردین‌ماه سال جاری در پایین دست رودخانه‌های کارون و کرخه هیچ اتفاقی نیفتاد و سیلاب‌ها که می‌توانستند بسیار ویران کننده تر از سیل ناشی طغیان رودخانه دز باشند جلوگیری شد. بر پایه مطالعه که کارشناسان و دو مهندسین مشاوران آمریکایی در دهه ۶۰ میلادی سده گذشته انجام دادند، ساخت سدهای دیگری نیز به منظور تولید برق و جلوگیری از سیلاب در نظر گرفته شده بود که یکی از آن‌ها سد بختیاری در بالا دست سد فعلی دز که حدود ۵۰ سال پیش توسط شرکت‌های آمریکایی و ایتالیایی ساخته شد. در صورت ساخته شدن این سد با ارتفاع ۳۱۵ متر بلندترین سد جهان به حساب می‌آید.

وی ادامه داد: میزان تولید برق آن ۳۰۰۰ هزار مگابایت برآورد شده است که هزینه ارزی ناشی از اجرای آن با انتساب قیمت فعلی نفت چیزی حدود ۶۰۰ میلیون دلار در سال است. این سد دارای بزرگ‌ترین حجم ذخیره آب پس از سد کرخه در ایران و از نظر تولید برق یکی از بزرگ‌ترین سدهای برق‌آبی جهان است. در طول دوران سازندگی علی‌رغم اصرار رئیس جمهور وقت به علت پیچیدگی‌های فنی این سد عملیات اجرایی آن آغاز نشد و در دوران دولت‌های هفتم و هشتم هم به علت ضعف مدیریت آقای بیطرف وزیر وقت نیرو هیچ کاری انجام نشد.

آرمان به ضعف‌های دولت یازدهم در وزارت نیرو اشاره کرد و گفت: در دولت‌های نهم و دهم هم که دارای اندیشه ضد توسعه‌ای بودند، انتظار چنین کاری نمی‌رفت و کسی هم به آن دولت‌ها در این رابطه امیدی نبسته بود. با سر کار آمدن دولت یازدهم برخی را برای این وزارتخانه در نظر گرفتند که توانایی‌های او به هیچ وجه در حد وزارتخانه بزرگ و استراتژیکی مثل نیرو نبود. ایشان با مطرح کردن مسائل کودکانه و غیرعلمی ساخت سد در ایران را غیرضروری دانستند و حتی اخیراً در مصاحبه‌ای با روزنامه اعتماد علناً اعلام کردند که ما سد جدید می‌سازیم و نه نیروگاه جدید، طبیعی است که با ساخت سد بختیاری که می‌توانست مانع سیلاب اخیر شود مخالفت کرد، پس از آنکه کارشناسان به دولت یازدهم گفتند ساخت این سد غیرقابل اجتناب است چراکه دریاچه سد دز فعلی با رسوبات پر شده است و باید سد بختیاری به هر صورت اجرا شود و وزیر نیرو که اصولاً با سدسازی میانه ای ندارد با عنوان کردن اینکه جریان آب در رودخانه دز به علت خشکسالی پانزده ساله کاهش پیدا کرده است ارتفاع این سد و در نتیجه مخزن سد کاهش یابد که چنین امری منجر به ماهش ظرفیت تولید برق سد از ۳ هزار مگابایت به کمتر از هزار مگابایت می‌شود علاوه بر آن میزان ذخیره آب که برای پایین دست بسیار ضروری است شدیداً کاهش پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: البته این گودی تنها بهانه ای بود تا ایشان مخالفت خود را با فعالیت‌های سازندگی در دولت یازدهم نشان دهند و به طریقی با حرکت در جهت مخالف سیاست‌های دولت و اهداف سیاست اقتصاد مقاومتی چوب لای چرخ دولت بگذارند و به عبارتی دولت اقای روحانی را غیر کارا جلوه دهد.

این کارشناس مسائل سدسازی تاکید کرد: البته حتی با این وضع هیچ کار عملیاتی برای ساخت این سد نشده است به همین خاطر سازمان آب و برق خوزستان پیشنهاد کرد حال که سد بختیاری ساخته نمی‌شود اجازه دهید ارتفاع سد دز فعلی افزایش پیدا کند چراکه در افق ۱۴۰۴ دریاچه سد فعلی دز کاملاً پر خواهد شد.

آرمان در ادامه گفتگوی خود با الف، به خسارت‌هایی وزارت نیرو به اقتصاد کشور در این دوسال و نیم اخیر اشاره کرد و گفت: به هر حال خسارت‌هایی که در طول دو سال و نیم اخیر توسط وزارت نیرو به ساختارهای زیربنایی کشور وارد شده قابل کتمان نیست و اگر تشکیلاتی منسجمی وجود داشت وزیرنیرو حتماً باید محاکمه می‌شد یا حداقل خود استعفاء می‌داد. رویکرد جناب چیت چیان با مقوله سدسازی به عدم ساخت سد بختیاری پایان نمی‌یابد چراکه ایشان ساخت شش سد جدید بر روی رودخانه کارون را متوقف کرده و بهانه‌هایی مثل کمبود آب و خشکسالی عنوان می‌کند که طرح سدسازی که حتی شصست درصد پیشرفت فیزیکی‌ داشته‌اند را متوقف کرده است، حال اینکه هزینه‌های صورت گرفته بین ساله‌های گذشته به کجا خواهند رفت نامشخص است.

این اقتصاددان خاطرنشان کرد: آقای وزیر نیرو که کمترین اطلاعی از کار خود ندارد و در زمان سیل اخیر خوزستان گفته است که با دخیره سازی آب در سد کرخه نگرانی از کمبود آب برای چند سال وجود نخواهد داشت. حال آدمی نمی‌داند که قسم حضرت عباس را باور کند یا دم خروس را؟!