زندان زنان

راهنمای کتاب/ «خنکای سپیده‌‌دم سفر»؛ ناهید طباطبایی؛ چشمه

زندان زنان

ناهید آهنگری؛ ، 14 تیر 1395

شما می‌توانید کتاب «خنکای سپیده‌‌دم سفر» را تا یک هفته پس از معرفی با ۱۰ درصد تخفیف از فروشگاه اینترنتی شهر کتاب آنلاین خرید کنید.

***

ظهور زنان داستان‏نويس در عرصه ادبيات كشور به اواخر دهه سى برمى‏گردد. اما رشد کمی و کیفی آنان در دهه‌های اخیر و درخشش این زنان در جشنواره‌های ادبی مختلف، نشان از حضور و فعالیت تازه و پرباری از این نویسندگان زن بعد از تغییرات فرهنگی سالهای اخیر دارد. با توجه به این که عمدتا نگاه به ادبیات و نگارش آثار ادبی سالها تحت تاثیر نویسندگان مرد و نگاه مردانه، حتی در بین نویسندگان زن بوده اما تغییر زاویه دید زنان نویسنده به زندگی زنان و دغدغه‌هایشان در دهه اخیر شاهد رویکردی جدید به ادبیات هستیم.

یکی از نویسندگان پر تلاش این عرصه ناهید طباطبایی است که ادب دوستان و هنر دوستان وی را عموما با رمان «چهل سالگی» می‌شناسند. رمانی که باری دیگر سینمای ایران را با ادبیات آشتی داد و مورد اقتباس سینمایی علیرضا رئیسیان در یکی از موفق‌ترین فیلم‌های سینمایی‌اش (با همان نام داستان) با بازی لیلا حاتمی، محمدرضا فروتن و عزت الله انتظامی، قرار گرفت. از این رو نمی‌توان تاثیر ادبیات داستانی را بر سینما نادیده گرفت. در تاریخ سینمای ایران و جهان نیز کم نیستند آثار بزرگی که تحت تاثیر و یا به اقتباس از آثار ادبی جلو دوربین رفتند و خوانشی نو از داستان ارائه دادند. ویژگی دراماتیک آثار ناهید طباطبایی نیز، بیشتر آثار وی را به فیلمنامه‌هایی قوی و تاثیرگذار متمایل می‌کند که این امر از چشم کارگردانان مطرح کشور نیز دور نمانده است.

رمان «خنکای سپیده‌دم سفر» نیز مثل سایر آثار طباطبایی رنگ و بویی سینمایی دارد. داستان از دستگیری مجدد شخصیتی بنام شیدا به جرم خرید و فروش مواد مخدر آغاز می‌شود و در ادامه به ماجراهای زندان زنان کشیده می‌شود. کل داستان در این زندان می‌گذرد و هر شخصیت این زندان خود به تنهایی داستانی است در کنار روایت کلی اثر؛ درواقع رمان «خنکای سپیده‌دم سفر» از مجموعه خرده روایتهایی ساخته شده که هر کدام گوشه‌ای از دردهای زنانه بندهای این زندان را به تصویر می‌کشد که همگی به موازات هم پیش می‌روند و گاهی روایت‌ها در هم گره می‌خورد و خاصیت نگاه زنانه همین است؛ همدلی و درگیر شدن در داستانِ «دیگری».

ناهید طباطبایی در سال ۱۳۳۷ در تهران به دنیا آمد و فارغ‌التحصیل رشته‌ی ادبیات دراماتیک و نمایشنامه‌نویسی از مجتمع دانشگاهی هنر است. او که از نوجوانی آغاز به نوشتن کرده، اولین بار داستان «گمشده» را در مجله‌ی سخن به چاپ رساند و پس از آن مجموعه داستان خود به نام «بانو و جوانی خویش» را در سال ۱۳۷۱ منتشر کرد که برنده‌ی دیپلم افتخار بیست سال ادبیات بعد از انقلاب شد. داستان‌های ناهید طباطبایی به زبان‌های ایتالیایی، آلمانی، دانمارکی، انگلیسی، ترکی، عربی، بلغاری و ... ترجمه شده‌اند.

ناهید طباطبایی بارها در آثاری مثل «برف و نرگس»، «چهل سالگی»، «جامه دران» و... دغدغه خود را در رابطه با زندگی زنان سرزمینش به مخاطب ثابت کرده است. زنانی که گاه دختر بچه‌ای هفت ساله و خیال‌باف و امیدوارند، گاهی مادری چهل ساله با کوله باری از رنج و گاهی پیرزنی تکیده و پر حسرت در انتظار مرگ... در رمان «خنکای سپیده‌دم سفر» نیز طباطبایی مجددا به سراغ زندگی زنان رفته، اما این بار زنانی مجرم یا متهم و یا حتی بی گناه منتهی همگی در بند. در بند گذشته‌ای مخرب، در بند اشتباهات خویش، اشتباهات دیگران- عموما اشتباهات دنیای مردانه.

شخصیت‌های این داستان با وجود درد و رنج‌هایی که خود در زندگی شخصی‌شان دارند به شدت درگیرودار زندگی زنان هم جنس و هم نوع خود هستند و به نوعی در این زندان ما با زنانی در گروه‌های سنی مختلف با تیپ‌های شخصیتی متفاوت روبه‌روییم که زندگی شخصی خود را به دستان زندگی دیگری گره کرده‌اند و شریک غم و شادی، حسرتها، امیدها و ناامیدیهای هم اند تا دردها و بندها را با هم به زندگی بنشینند. در این داستان، نویسنده با واکاوی احساسات و درونیات هر کدام از شخصیتها به خوبی توانسته روحیات و پیچیدگی‌های شخصیتی هر زن را به تصویر بکشد و از این رو خواننده را در تمامی لحظات و حالات شخصیت، به یک صمیمت و همذات پنداری نزدیک با او برساند.